Paris’te Notre Dame Kilisesi manzarasına karşı kitap okuyabileceğiniz bir yer olduğunu bilir misiniz? Paris’in en ünlü kitapçısı Shakespeare and Company’den bahsediyorum. Buraya yolu düşmemiş olanlar Woody Allen’in sevimli filmi Midnight in Paris’ten (Paris’te Gece Yarısı) veya Before Sunset’ten (Günbatımı) bu mekanı hatırlayabilir.
Sen Nehri’nin kıyısında kilisenin karşısında yer alan kitapçı, zamanında kiliseye ait olan bir manastırın içinde yer alıyor. Bina, 17. yy’dan kalma. Ancak Shakespeare and Co’yu bu kadar özel kılan şeylerden yalnızca biri ona çatı olan bu bina. Amerikalı George Whitman tarafından açılan kitapçı 1951 yılından bu yana yazarlar için bir sığınak olmuş. Kitapçının açıldığı ilk gün, kitapların yerleştirilmesine, etrafın düzenlenmesine yardım eden genç yazarlar ve yazar adayları, mekan ile bağlarını koparmamış, üstelik aralarına yenileri de eklenmiş. Birçok yazar adayı burada yatıp kalkmış, çalışmalarını burada sürdürmüş. Mekan özellikle Allen Ginsberg, Gregory Corso ve William S. Burroughs gibi Beat akımının temsilcilerinin sık sık uğradığı bir yermiş
George Whitman’a ilham veren birşey varmış elbette. O da Paris’te yaşayan bir başka Amerikalı olan Sylvia Beach’in 1919 yılında açtığı kitapçı Shakespeare and Company. Sylvia Beach’in emekleriyle kurulan ilk, yani orjinal, Shakespeare and Co da yine aynı modele sahip. Genç yazarların ev bildikleri, çalıştıkları ve birlikte ideal bir dünyanın hayalini kurdukları özel bir yer…
Kitapçı özellikle Amerikan yazarların mabedi haline gelmiş. Ernest Hemingway, F. Scott Fitzgerald, Gertrude Stein gibi efsane isimler burada yaşamış, ilham almış ve yazı yazmış. 1940 yılında Nazilerin Paris’i işgal etmesi ise bu efsane kitapçının sonunu hazırlamış. Sylvia Beach, Nazilere kitap satmaktansa dükkanı kapatmayı tercih etmiş.
Beach, 1958 yılında George Whitman’a Shakespeare and Company’nin isim hakkını devretmiş ve 1962’de hayata veda etmiş. Whitman, 1951’de kurduğu kitapçının ismini Shakespeare and Company olarak değiştirmiş, ayrıca bu eşsiz mirası kendisine devreden Sylvia Beach’in ismini kızına vermiş.
George Whitman 2011 yılında 98 yaşında hayatını kaybettiğinden beri Shakespeare and Co’yu genç Sylvia Beach işletiyor. Kitapçıda şiir dinletileri, edebiyat camiasının önemli isimlerinin katıldığı edebiyat festivalleri, çay saatleri, ve imza günleri gibi birçok etkinlik düzenleniyor. Yolunuz Paris’e düşerse eminim Notre Dame kilisesini gezmeye gidersiniz. O sırada St Michel yakınındaki bu küçük kitapçıyı gezmeyi de unutmayın.
Ben buraya daha önce defalarca uğradım ancak hiç bir seferinde içeride rahatça dolaşma ve üst kata çıkma fırsatı bulamadım. Turistlerin tıklım tıklım doldurduğu mekan iğne atsan yere düşmeyecek kadar kalabalık oluyor. Raflarda bazı klasiklerin ilk baskılarını ya da bazı özel baskıları bulmak, yazarından imzalı kitaplara rastlamak ve daha birçok sürprizle karşılaşmak mümkün. Shakespeare and Co, yeni kitaplardan çok ikinci el kitaplarla ilgilenenler için bir cennet. Raflar arasında gezinirken sıradan bir kitapçıda bulamayacağınız çok orjinal şeylerle karşılaşabilirsiniz. Tıpkı benim rastladığım gibi. An American Art Student in Paris, ABD’li ressam Kenyon Cox’un Paris’teki öğrenciliği sırasında (1877-1882) Ohio’daki ailesine yazdığı mektuplardan oluşuyor. Tek baskısı (1986) olduğunu sandığım kitap şu an Amazon’da 30 dolara satılıyor, ben geçen yıl Shakespeare and Co’dan 8 Euro’ya aldım 🙂 Eski dönemlerde kitap kiralamak da buranın önemli bir geleneğiymiş ancak artık bu uygulamanın devam etmediğini sanıyorum. Ayrıca güzel bir haber: Shakespeare and Co’nun yeni web sitesiyle beraber yakın zamanda internetten de satışı olacak.
EDITRICE ON THE ROAD 